وقتی بحث از شبکه اجتماعی در ایران می‌شود، ناگهان «اورکات» (orkut.com) به ذهن می‌آید. اورکاتی که از ۲۲ ژانویه سال ۲۰۰۴ یعنی قبل از فیس‌بوک و توییتر به وجود آمد و بعد از آنها هم‌گویی که از بین رفت! البته نه از بین رفتن به معنای خاموش شدن بلکه به معنای فراموش شدن!
اورکات در ایران داستان خودش را داشت. اولین تجربه عمومی ایرانی‌ها از شبکه‌اجتماعی به معنای امروزی بود. برخی برای تمرین زبان با آن کار می‌کردند و بعضی به دنبال دوست بودند! اورکات در ایران برای قشر فناوری اطلاعات و اینترنت جذاب بود و سریع همه در آن عضو شدند، برخی اولین تجربه ارتباط با افراد خارجی را در اورکات داشتند. به معنای واقعی شبکه بود.
در آگوست ۲۰۰۴ در اورکات از نظر محل اقامت کاربران، به ترتیب ۳ کشور برزیل (۶۹ درصد)، ایالات متحده آمریکا (۱۸ درصد)، و ایران (۶ درصد) در رده‌های بالا قرار داشتند. پس از آن وب‌گاه اورکات از داخل ایران فیلتر شد. اما اورکات هنوز هم زنده است. زیرا در برزیل اورکات هنوز هم حرف اول را می‌زند، انگار که شبکه‌ای برای زردپوشان است!
اورکات بخشی از دارایی گوگل است و البته بخشی از زندگی ما بود و شاید هنوز هم هست! چون مانند گودر (گوگل ریدر) به تاریخ نپیوست! هنوز جبر گوگل‌پلاس به روی او حاکم نشده که گوگل به خاطر آن اورکات را حذف کند! اورکات در حال حاضر حدود ۳۸میلیون کاربر دارد و به ۴۸ زبان مختلف در دسترس است. البته در ۹ سال این اعداد برای یک شبکه‌اجتماعی بزرگ کم است اما هیچ هم نیست! سوال اساسی این است که چه شد که این چنین شد؟ چرا اورکات با قدرت گوگل موفق نشد و فیس‌بوک و … جایگزین آن شد؟
شاید بتوان گفت، اورکات مفهوم شبکه به معنای توسعه را درک نکرد! یعنی به مرور زمان ابزارها و امکانات جدید ارایه نکرد تا مخاطب را بیشتر جذب کند! جالب است که بدانید، نام «اورکات» از نام کارمند شرکت گوگل، اورکات بویوک‌کوکتن (Orkut Büyükkökten) از کشور ترکیه است که این سیستم را از شرکت قبلی که در آن کار می‌کرده با خود به همراه آورده و در گوگل آن را بیشتر گسترش داد.
پ.ن: این مطلب، در صفحه رسانه‌های اجتماعی روزنامه شهروند روز پنج‌شنبه منتشر شده است.