از تیتر تعجب نکنید، این دیگر یک ضرب المثل است، «در اینترنت، هیچکس نمی‌داند که شما یک سگ هستید» (“on the Internet, nobody knows you’re a dog.”)، این ضرب المثل در قالب یک کارتون در تاریخ ۵ ژوئیه ۱۹۹۳ توسط پیتر اشتاینر در نشریه نیویورکر منتشر شد که در آن دو سگ جلوی یک کامپیوتر نشسته‌اند و این جمله دیالوگ یکی از این سگ‎‌ها به دیگری است.

این کارتون به هویت (Identity) آشکار و پنهان افراد در اینترنت اشاره می‌کند. به واقع افراد در اینترنت با نقاب هویت شناخته می‌شوند، یعنی می‌توانند هویت غیرواقعی داشته باشند! اما این سوال مطرح می‌شود که هویت چیست؟ به زبان ساده، هویت وجه تمایز شما با دیگران است. تعریف ما از خود و تعریف دیگران از ما! ، هویت در اینترنت اکتسابی است. می‌شود آن را ساخت یا دستکاری کرد!

امروز اینترنت در جلوگاه رسانه تصاویری مختلف از هویت افراد ارائه می‌کند. تصاویری که می‌تواند گاه واقعی و گهگاه غیر واقعی باشند! در قبل از اینترنت اصولا ساخت و ایجاد هویت فردی در سطح عمومی تقریبا غیر ممکن بود. در اوایل اینترنت نیز تنها هویت سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و شرکت‌ها قابل شناسایی بود. کم کم با گسترش و دسترس پذیری وب به عنوان بخشی از اینترنت مفهوم هویت فردی در قالب رسانه‌های اجتماعی همچون وبلاگ بحث هویت در قالب پرسنال برندینگ مطرح شد. اینجا بود که بحث هویت آنلاین مطرح شد.

هویت آنلاین(online identity)، یک هویت اجتماعی (social identity) است که کاربران اینترنت در اجتماعات آنلاین [مانند رسانه‌های اجتماعی] یا وب‌سایت‌ها ایجاد کرده‌اند. این هویت آنلاین گاهی علاوه بر واقعی بودن می‌تواند ناشناس یا ساختگی باشد. گاهی یک آواتار می‌تواند شکل‌دهنده یک هویت آنلاین باشد. این هویت آنلاین درجه قابلیت اعتماد افراد را بیشتر می‌کند.

هویت‌سازی با رسانه‌های اجتماعی

امروز رسانه‌های اجتماعی قدرت ساخت هویت را هستند. این رسانه‌ها قدرت این را می‌دهند تا افراد بتوانند هویت خود را در یک بافت اجتماعی ابراز یا افشا کنند. به عنوان مثال فرد با ساختن پروفایل و انتخاب اسم، آوارتار و غیره ناخوداگاه به ساخت هویت آنلاین خود می‌پردازد. قبل از رسانه‌های اجتماعی کاربران عادی امکان ساخت هویت آنلاین را کمتر داشند که با ظهور این رسانه‌ها قدرت هویت‌سازی آنلاین برای کاربران به راحتی فراهم شده است. به عبارتی، رسانه‌های اجتماعی بافت اجتماعی را برای ساخت هویت آنلاین برای کاربران فراهم کرده است. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که هویت در طول زمان ایجاد و بروز می‌شود، زیرا هویت ثابت نیست و حفظ و پایداری آن مانند ساختن آن سخت است. بنابراین نمی‌توان توقع داشت فعالیت مقطعی باعث هویت‌ساختن در رسانه‌های اجتماعی شود.

رسانه‌های اجتماعی که خودمحوری را مرکز کاربرمحوری قرار داده است. به واقع، بزرگترین منبع برای ساخت هویت آنلاین است که می‌تواند ادامه هویت آفلاین برای افراد باشد. بسیار از ارتباطات امروز از فضای آنلاین شکل و در فضای آفلاین گسترش می‌یابد.

آنچه که مسلم است، هویت افراد در اینترنت و رسانه‌های اجتماعی لزوما قابل اعتماد نیستند، اما نوع فعالیت مداوم و پویای افراد می‌تواند درجه قابلیت اعتماد را افزایش دهد. بسیاری از ما زمانی که فرد جدید در یک شبکه اجتماعی ما را به عنوان دوست قبول می‌کنیم ناخوادگاه قسمت درباره یا اطلاعات بیشتر فرد را مطالعه می‌کنیم تا هویت او برایمان مشخص شود اگر در سایر رسانه‌های اجتماعی عضو و فعال باشد، درجه اعتماد ما نیز افزایش می‌یابد.

ملاحظات هویت آنلاین در رسانه‌های اجتماعی

اصولا کسی که پشت نقاب هویت غیرواقعی فعالیت می‌‎کند همیشه ترس از افشا شدن دارد و اعتماد به نفس پایینی دارد که با هویت فرد دیگری یا جعلی مشغول به فعالیت می‌شود. این درک اجتماعی آنلاین افراد است که هویت واقعی و غیر واقعی افراد را کسب می‌کنند که این مقوله نیز با افزایش سواد رسانه‌ای یا آنلاین رابطه مستقیمی دارد.

البته برخی از کاربران نیز همچنان دربرابر هویت واقعی آنلاین مقاومت نشان می‌دهند و همچنان سنگ هویت پنهان را به سینه می‌زنند که البته دولت‌ها و مراجع قانونی نیسبت به این مسئله حساس هستند. چون افراد هرچقدر واقعی‌تر باشند نظارت و کنترل‌شان برای آنها راحت‌تر است. البته عده‌ای از روانشناسان معتقدند که هویت ساختگی به افراد کمک می‌کند تا عقده‌های واقعی و فیزیکی خود را آنلاین تخلیه کنند!

بحث مالکیت هویت آنلاین نیز به جد در حال بررسی است، اینکه واقعا مالک واقعی یک پروفایل فیس بوک شما کیست؟ شرکت فیس بوک یا شما؟ یا مالیکت ترکیبی است، شما، دوستانتان و شرکت فیس بوک!

جعلی بودن هویت آنلاین نیز یکی از موارد اساسی در ساخت هویت آنلاین است! یعنی فردی به جای شخصی دیگر هویت درست کند و به نقل از او محتوا تولید کند؟ این مورد برای ستاره‌ها بیشتر رخ می‌دهد. حفظ امنیت افراد نیز از چالش‌های اساسی این حوزه به شمار می‌رود. البته تعریف ما از امنیت تنها امنیت فیزیکی نیست، بلکه امنیت روحی و عاطفی است.

موضوع حریم خصوصی نسبت به اطلاعاتی که منتشر می‌شود! مسائل حقوقی نسبت به برخورد با یک سارق هویت آنلاین و آگاه بودن قضات نسبت به این مسئله نیز از دیگر مسائل مربوط به این حوزه است.

به راستی، هیچوقت نمی‌توان هیچ راه دقیقی را برای تشخیص هویت آنلاین به صورت کامل پیدا کرد و هیچکس نمی‌فهمد پشت این صفحه‌کلید چه کسی فعالیت می‌کند. این شما هستید که خواسته یا ناخواسته یک هویت را می‌سازید یا آن را درک می‌کنید.

منابع: ۱ / ۲ / ۳