توجه به محیط زیست و بوم زندگانی، مقوله‌ای است که در چندسال اخیر در اکثر نقاط دنیا به شکل‌ها و صورت‌های مختلف دنبال شده است؛ در ایران خودمان هم، با ظهور نابسامانی‌هایی در زمینه‌ی محیط زیست، مردم در طیف‌ها و گروه‌های مختلف سعی داشته‌اند تا نگرانی‌های خود را از بروز فجایع محیط زیستی ابراز کنند. وقوع خشکسالی و مدیریت ضعیف منابع محیطزیستی در برهه‌های مختلف، از جمله مواردی است که حساسیت‌های بیشتری با خود به همراه داشته است.
چنان‌که خشک‌شدن تالاب بین‌المللی دریاچه ارومیه، زاینده‌رود و هزاران تالاب و سفره‌های زیرزمینی، افکارعمومی مردم ایران را درگیر این پرسش کرده است که چرا کاری نمی‌کنند؟ چرا اجازه می‌دهند که محیطزیست مناطق مختلف کشور در ورطه نابودی قرار گیرد؟ دلیل این کار چیست؟ و هزاران پرسشی که در صورت‌های گوناگون مطرح شده‌اند.
رسانه‌های اجتماعی عامل پایش
بنابراین توجه افکار عمومی به مسائل محیط زیست و درخواست گزارش و توضیح درباره این اتفاق، خود رویدادی است که از حضور فیزیکی گرفته تا حضور مجازی، دارد شکل می‌گیرد. البته افزایش دسترسی به رسانه‌ها، به‌خصوص رسانه‌های الکترونیکی و در امتداد آن به رسانه‌های اجتماعی، باعث شده که فضای پیگیر مجازی بر فضای واقعی تاثیر گذارد. در واقع، راه‌اندازی صدها کمپین و گروه پیگیر مسائل محیطزیستی و عضویت بالای مردم در آنها، از اموری است که به‌راحتی نظرات مختلف پیرامون محیطزیست ایران را بازتاب می‌دهد.از این‌رو، توجه به این فضا، یک ابزار پایش قوی برای مدیرانی چون«معصومه ابتکار» است تا با بهره‌گیری از ابزارهای مجازی، تعامل بهتری برای اطلاع‌رسانی و تفهیم افکار عمومی داشته باشد.
ابتکار در رسانه‌های جدید
البته معصومه ابتکار به عنوان رئیس اسبق سازمان محیطزیست در دولت‌های سیدمحمد خاتمی – هفتم و هشتم – و به‌عنوان رئیس فعلی سازمان محیطزیست در دولت یازدهم – دولت تدبیر و امید- از جمله مدیرانی است که با کاربری رسانه‌های جدید و اجتماعی، بیگانه نیست و سال‌هاست که با مدیریت یک وبلاگ شخصی با نام «ابتکار سبز» نظرات، دیدگاه‌ها و روزنوشت‌هایش را منتشر می‌کند، البته ایشان با توسل به این رسانه، سعی داشته تا امکان برقراری ارتباط با افکارعمومی را تحقق بخشد. داشتن ۲وبلاگ به زبان‌های فارسی و انگلیسی از دیگر اقدامات رسانه‌ای جالبی است که این فعال محیط زیست را برآن داشته تا با بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی، ماهیتی اجتماعی به فعالیت‌ها و اقدامات خود دهد.
بنابراین باور لزوم استفاده از رسانه‌های اجتماعی، امری است که معصومه ابتکار در چند سال گذشته، به آن ترتیب اثر داده است. لذا خودگشودگی و ظرفیت بالای ارتباطی ایشان، نقطه قوتی می‌تواند برای پیگیری فعالیت‌های محیطزیست باشد؛ فعالیتی که افکار عمومی دنبال‌کننده آن، از ابزارهای اجتماعی مجازی برای پیگیری استفاده می‌کنند؛ متکی‌شدن به ابزار مجازی که یک ابزار قوی برای این مناسبات است.
ابتکارات، ابتکار
برای نمونه می‌توان چند حرکت رسانه‌ای ایشان را تجزیه و تحلیل کرد؛ توجه به قشر پرسشگر روزنامه‌نگاران و خبرنگاران و ارج‌نهادن به فعالیت این قشر پیگیر رویدادهای اجتماعی، اتفاقی است که در فرهنگ بینش خاص مسئولان به روزنامه‌نگاران، قابل ستایش است. چنان‌که ایشان در وب‌سایت شخصی خود نوشته‌اند که خبرنگاران و نهادهای مدنی و مردم‌نهاد از بهترین مدافعان محیطزیست هستند و طی اقداماتی، /NB/L=عی خواهند کرد تا تعامل مناسب‌تری میان سازمان محیطزیست و جامعه روزنامه‌نگاران ایجاد کند و شکایت‌های این سازمان را از فعالان مدنی و خبرنگاران، پس بگیرد.
جدای از این، خانم معصومه ابتکار سعی کرده تا از طریق وب‌سایت و وبلاگ، دیدگاه‌های شخصی خود را در اختیار همه دوستداران محیطزیست قرار دهد و نظرات آنها را پیرامون موضوعات مختلف جذب کند. بنابراین، وی بخش اعظم مخاطبان خود را فعالان رسانه‌ای محیطزیست و افکار عمومی می‌داند. از این جهت، در اقدامات اخیر خود سعی کرده تا از طریق شبکه‌های اجتماعی، رابطه خود را با مخاطبانش تقویت کند. به این منظور، ایشان با حضور در شبکه‌های مجازی مورد توجه ایرانیان، ابعاد مختلف رویدادهای محیطزیستی را مورد کنکاش قرار می‌دهد و از طریق تعاملات مستقیم و بدون واسطه، در جهت شفاف‌سازی امور گام برمی‌دارد.
پاسخگویی به واسطه شبکه‌های اجتماعی
از این روی، معاون رئیس‌جمهوری، «دکتر روحانی» و رئیس سازمان محیطزیست، گویا قصد دارد تا تعاملات دوسویه خود را با ارج‌نهادن به فضای حضور فعالان و دوستداران محیطزیست، افزایش دهد و با گزارش اقدامات خود در فضای مجازی، حس مثبتی را در جامعه ایجاد کند. البته پیگیری مسائل و مشکلات محیطزیست از اموری است که بدون ارتباط با ذی‌نفعان محیطزیست، سخت بوده و شاید تا حدی امکان‌ناپذیر باشد. لذا نیت وی، مبتنی بر افزایش فضای اعتمادسازی میان مخاطبان سازمان محیطزیست است.
در این راستا، فضای تعاملی، برخط و چندسویه شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی، ابتکاری است که شاید علاوه بر داشتن میل ارتباطی، پیش‌‌نیازهایی چون شفاف‌سازی، اطلاع‌رسانی و پاسخگویی را برای موفقیت در فضای مجازی می‌طلبد و بی‌شک، معصومه ابتکار نیز با اذعان به این پیش‌نیازها، سعی دارد تا علاوه بر آرام‌کردن افکار عمومی، در انجام وظایف خود، تمام تلاش خود را انجام داده و کوتاهی نکند. درواقع، حضور در رسانه‌های اجتماعی، نیازمند حس پاسخگویی و پذیرفتن مسئولیت است که در این رابطه نیز، شهامت رئیس سازمان محیطزیست، بیانگر امر خطیری است که هر مدیر و مسئولی را ملزم به برآوردن آنها می‌کند.
یک دست صدا ندارد
با این اوصاف، اقدامات رسانه‌ای معصومه ابتکار منطقی بوده و این واقعیت را طلب می‌کند که حل مشکلات محیطزیستی، بدون همکاری و تعامل با دوستداران آن، دست‌یافتنی نیست و نیازمند برقراری ارتباطات گسترده‌ای است که به مدد فناوری‌های نوین، امکان بهره‌مندی رئیس سازمان محیطزیست ایران را فراهم می‌کند و جالب است که ایشان برای دیده‌شدن و خوانده‌شدن نظرات و دیدگاه‌های مختلف خود، در وب‌سایت شخصی خود، امکان به اشتراک‌گذاری، پسندیدن و نظردادن مطالب و پُست‌ها را از طریق انواع شبکه‌های اجتماعی میسر کرده و بر این باور است که فعالیت رسانه‌ای و اجتماعی‌اش، استراتژی مناسبی برای پیگیری و حل امور محیط زیستی دارد.
بر این اساس، استراتژی تعامل گسترده با افکار عمومی پیرامون مسائل محیطزیستی ایران، خانم ابتکار را برآن داشته تا از رویکردها و ابزارهای موردقبول افکارعمومی برای اطلاع‌رسانی، شفاف‌سازی و پاسخگویی اقدامات و فعالیت‌های سازمان محیطزیست و دولت یازدهم استفاده کند و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را برای این نوع تفکر به کار گیرد.
پ.ن: این گزارش در صفحه رسانه‌های اجتماعی امروز روزنامه شهروند منتشر شده است.