امروز اگر خبری به شما برسد، اولین و مهم‌ترین سوال شما به عنوان مخاطب می‌تواند این باشد که منبع این خبر کجاست؟
طی ۱۰سال گذشته در کنار رادیو، تلویزیون، مطبوعات و سایر نشریات، وب با رشد صعودی، منبع مهمی جهت دریافت و ارسال اخبار تلقی شده است؛ منبعی که روز به روز عظیم‌تر شده و دامنه خود را در سراسر جهان پهن‌تر می‌کند. در این بین کاربران یا همان مخاطبان نیز نقش بسزایی در گستردگی و رشد آن دارند. وب امروزه به عنوان منبع عظیمی از اخبار و مخاطبان به‌شمار می‌رود؛ وبی که در دهه گذشته ساختار اخبار، منابع خبری، نحوه دسترسی و مخاطبان را دگرگون کرده و درنهایت به نقطه عطف بزرگی در سال۲۰۱۱ رسیده و آن این است که بیشتر مردم در حال حاضر اخبار خود را از منابع آنلاین دریافت می کنند نه از روزنامه‌های کاغذی!
مرکز تحقیقاتی پیو در پروژه برتری روزنامه‌نگاری، براساس آخرین گزارش خود درباره وضعیت رسانه‌ها مدعی شده است که با چندین روش اندازه‌گیری مختلف، وضعیت رسانه‌های خبری آمریکایی در سال۲۰۱۰ بهبود یافته است. در عین حال این بهبود به همه بخش‌های روزنامه‌ها تعمیم داده نشده زیرا درآمد، خوانندگان و شغل‌های اتاق خبر رسانه‌ها کاهش یافته است. براساس این تحقیق، ۴۶ درصد از مردم گفتند که اخبار آنلاین را حداقل ۳بار در هفته دریافت می‌کنند و برای اولین بار این رقم برای روزنامه‌ها ۴۰درصد رقم خورد و تنها تلویزیون‌های محلی در میان آمریکایی‌ها با ۵۰درصد پاسخ‌ها، منبعی منظم برای دریافت اخبار بوده‌اند. وضعیت مراجعه مخاطبان به وب و درصد تغییرات مخاطبان از سال۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ در یک نمودار آمده است. طبق این نمودار که با اطلاعات چند مرکز تحقیقاتی تهیه شده، مخاطبان آنلاین در سال۲۰۱۰ نسبت به سال گذشته رشد ۱۷/۱درصدی داشته‌اند، در حالی که مخاطبان تلویزیون‌های محلی رشد منفی ۱/۵درصد، تلویزیون‌های شبکه‌ای با رشد منفی ۳/۴درصد، روزنامه‌ها با رشد منفی ۵درصد، رادیو با رشد منفی ۶درصد، مجلات با رشد منفی ۹/۸درصد و تلویزیون‌های کابلی با رشد منفی ۱۳/۷درصد کمترین رشد مخاطبان را در سال۲۰۱۰ نسبت به سال۲۰۰۹ داشته‌اند.
پیشی‌گرفتن تبلیغات آنلاین از تبلیغات روزنامه‌های چاپی
تا پایان سال۲۰۰۹ تبلیغات روزنامه‌های چاپی رقم بیشتری را نسبت به تبلیغات آنلاین به‌خود اختصاص داده بود، اما در گزارش مرکز پیو، برای نخستین‌بار در تبلیغات آنلاین نسبت به روزنامه‌های چاپی پول بیشتری صرف تبلیغات شد. تبلیغات آنلاین به طور کلی رشد ۱۳/۹درصدی (۲۵/۸میلیارد دلار) در سال۲۰۱۰ داشت، در حالی که درآمد تبلیغات در روزنامه‌ها ۶/۴درصد نسبت به‌مدت مشابه کاهش داشت.
کاهش درآمد و مشترکان روزنامه‌ها، موجب تعطیلی و بیکاری بسیاری از آنها شده و در واقع اتاق‌های خبر، ۳۰درصد کوچک‌تر نسبت به سال۲۰۰۰ شده‌اند. اما با توجه به‌نظرات اکثر آمریکایی‌ها، از دست دادن این منابع نمی‌تواند زیاد نگران‌کننده باشد زیرا ۲۸درصد پاسخگویان گفتند که زوال روزنامه‌های محلی می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر توانایی حفظ و ذخیره اطلاعات محلی داشته باشد و در همین زمینه ۳۰درصد اعلام کردند که ضربه جزئی وارد می‌شود، اما ۳۹درصد گفتند که زوال روزنامه‌های محلی هیچ تأثیری بر توانایی حفظ اطلاعات محلی ندارد.
تلفن همراه روز به روز درحال تبدیل شدن به وسیله شخصی مانند مسواک است؛ وسیله‌ای که کاربردهای گوناگونی را در خود پوشش می‌دهد. تلفن‌های همراه امروزه دیگر با عرصه رسانه بیگانه نیستند بلکه به یک رقیب جدی در این زمینه تبدیل شده‌اند. اما براساس آخرین یافته‌ها تلفن همراه، بیشتر کاربردهای محلی دارد.
تلفن همراه مکان کسب اخبار محلی
مرکز تحقیقاتی پیو گزارش داده که مردم زیادی برای دریافت اطلاعات محلی از تلفن‌های همراه استفاده می‌کنند. ۴۷درصد از آمریکایی‌ها اعلام کردند که اخبار محلی را از طریق تلفن همراه کسب می‌کنند؛ هرچند که اطلاعات دریافتی آنها شامل آب و هوا، رستوران و… است. به عنوان مثال، جالب است که بدانید در حالی که تقریبا نیمی از آمریکایی‌ها مدعی هستند که اخبار محلی را از طریق تلفن همراه کسب می‌کنند، تنها یک در ۱۰ نفر از آنها از نرم‌افزار‌های کاربردی (app) برای کسب اخبار استفاده می‌کنند و استفاده واقعی خیلی کمتر از این رقم است. این بخش تنها مختص به صنعت خبر نیست بلکه سوال این است که آیا افراد حاضرند برای محتوای آنلاین پول پرداخت کنند؛ حتی اگر روزنامه‌های محلی نابود شوند؟
ویکی پدیا در تعریف نرم‌افزار کاربردی آورده است: نرم‌افزار کاربردی (Application software) عبارت است از نرم‌افزاری که با استفاده مستقیم از منابع و قابلیت‌های رایانه‌ای، کاری را به طور مستقیم برای کاربر انجام می‌دهد. با این حال مرکز تحقیقاتی پیو اصرار دارد که اخبار محلی در قلمرو وسیعی باقی می‌ماند و درحالی که مناطق محلی مکانی مناسب برای رشد استارتاپ‌های (startups) غیرانتفاعی هستند. این در حالی است که هنوز هیچ مرکزی نتوانسته تأثیرات اخبار محلی را در یک سطح پایدار ثبت کند. استارتاپ‌ها عموما به شرکت‌های نوپایی گفته می‌شوند که سابقه چندانی ندارند و نوپا بوده و بیشتر در فاز توسعه و تحقیق بازار هستند.
این مطلب را برای روزنامه همشهری نوشته ام.